[Gosia]

Prawie wszystko, co udało się wynaleźć w dziewiętnastym wieku:

WYNALAZKI
1801 – lokomotywa drogowa (samochód parowy: R. Trevithck- Anglia), patent na silnik gazowy z zapłonem elektrycznym (Lebon), pierwszy galwanoskop (P. Simon).
1802 – produkcja cukru z buraków na skalę przemysłową (Achard, Dolessert), prawo Gay–Lussaca (Francja), kuchnia gazowa (Z. Winzer), pierwszy parowiec wyposażony w koło łopatkowe. 1803 – kursują taksówki z napędem parowym (Londyn).
1804 – mechaniczny warsztat do tkania wzorzystego (J. M. Jacquard - Francja), bębenkowa maszyna do szycia (Anglia).
1805 – odkrycie morfiny (W.A. Serturner - Niemcy), palnik gazowy do cięcia metali (Stone - Anglia), zapałki (L. Chancel - Francja).
1806 – gazowe oświetlenie fabryki (Murdock - Anglia), ekspres do kawy (B. Thompson), maszyna do produkcji wkrętów do drewna (F. Japy).
1807 – pojęcie energii (Young - Anglia), praktyczny parostatek (R. Fulton - USA).
1808 – kolej parowa na szynach (R. Trevithick - Anglia), piła taśmowa do obróbki drewna (W. Newberry).
1809 – odkrycie parafiny (J.N. Fusch).
1810 – konserwy (Appert - Francja), metalowa puszka (Peter Durant - Anglia).
1811 – szybkobieżna parowa maszyna drukarska (Koenig - Anglia), wyjaśnienie zjawiska bąka (gyroskopu: Poisson - Francja), prawo Avogadro (Włochy), gazownia miejska (Winsor, Clegg - Anglia), skala do określania twardości minerałów (F. Mohs), maszyna do automatycznej produkcji gwoĽdzi (J. White - Anglia).
1812 – teoria powstawania systemów planetarnych (Laplance - Francja), łańcuchowa kolej żelazna (W. i E. Chapman).
1813 – rower biegowy (F.D. Sauevbronn).
1814 – pierwszy wojenny statek parowy (R. Fulton - USA).
1816 – stetoskop (T.H. Laennec), górnicza lampa bezpieczeństwa (H. Davy - Anglia), gaśnica (George Manby - Anglia), metronom (J.N. Mälzl - Niemcy).
1818 – frezarka z samoczynnym przesuwem stołu (E. Whitney - USA), świeca ze stearyny (H. Braconnot - Francja), maszyna do pierwiastkowania, potęgowania, obliczeń trygonometrycznych (Ch. Thomas).
1819 – ożaglowany parostatek "Savannah" przepływa Atlantyk (USA).
1820 – zjawisko elektromagnetyzmu (Oersted - Dania), podstawowe prawa elekromagnetyzmu (Ampere - Francja), metoda wytłaczania rur ołowiowych (T. Burr).
1821 – skonstruowanie stopera (F.J. Arago).
1822 – pierwsza maszyna do składania tekstu (W. Church).
1823 – pierwsze tkaniny nieprzemakalne (Ch. Mackintosh), zapalniczka (J. W. Doebereiner - Niemcy),
1824 – benzen (Faraday - Anglia), cement portlandzki (Aspdin - Anglia), sztuczna skóra (Hancock - Anglia), karabin maszynowy (J. Perkins - USA).
1825 – pierwsza publiczna linia kolejowa Stockton – Darlington (G. Stephenson - Anglia), gąsienice do pojazdów (G. Caulcy - Anglia), pismo dla niewidomych (L. Braille), elektromagnes (W. Sturgeon).
1826 – początki fotografii (J. N. Niepce - Francja), otwarto pierwszą polską politechnikę w Warszawie, śruba okrętowa (J. Ressel), żniwiarka (Bell - Anglia).
1827 – prawo Ohma (Niemcy), wielostopniowa turbina akcyjna (W. Zahn).
1828 – karabin z iglicą bezwładnikową (N. Dreyse), blacha falista (R. Walker).
1829 – pierwszy silnik elektryczny (Jedlicka), ścieg łańcuszkowy i maszyna do jego wykonania (B. Thimonier).
1830 – patent na konstrukcję maszyny do szycia (Thimonnier - Francja), szkło prasowane (C. Baccarat), frezarka (Stany Zjednoczone), pierwszy termostat (A. Ure), kosiarka (Edwin Budding - Anglia).
1831 – jednostki podstawowe: milimetr, miligram i sekunda (Gauss - Niemcy), indukcja elektromagnetyczna (Faraday - Anglia).
1832 – pierwsza prądnica prądu zmiennego (Pixii - Francja), ładowana od tyłu strzelba myśliwska (Lefaucheux - Francja).
1833 – elektryczny zegar kwarcowy (Scheibe, Adelsberger - Niemcy).
1834 – praktyczna żniwiarka mechaniczna (C. Mc Cormick - USA), silnik elektryczny bateryjny (Jacobi - Rosja), kapsułki do konfekcjonowania płynnych leków (M. Mothes), wodoszczelne grodzie okrętowe (Williams - Anglia).
1835 – Samuel Colt opatentowuje rewolwer kapiszonowy (USA), John Frederic Daniel buduje ogniwo galwaniczne (Anglia),
1836 – kafar parowy (Cowdin - USA), wirowa suszarka do bielizny (Penzoldt - Francja).
1837 – praktyczny telegraf elektromagnetyczny (Morse - USA), wyprodukowanie syntetycznych kamieni szlachetnych (A. Gaudin).
1838 – pierwszy morski parowiec o napędzie śrubowym (Smith - Anglia), śruba okrętowa (Ericsson - USA), telegraf kolejowy (Wheatstone – Cooke - Anglia), maszyna do odlewania czcionek drukarskich (D. Bruce).
1839 – fotografia – dagerotypia (Daguerre - Francja), tokarka karuzelowa (Bodmer - Szwajcaria), galwanoplastyka (Jacobi - Rosja), doki pływające do remontu statków (Gilbert - USA), odkrycie procesu wulkanizacji kauczuku (Ch. Goodear - USA), zbudowanie roweru z pedałami (M. Kirkpatrick - Szkocja).
1840 – nawozy sztuczne w rolnictwie (Liebig - Niemcy), klucz i alfabet telegraficzny (F.B. Morse - USA), otrzymanie z drewna celulozy (A. Payen), pierwszy znaczek pocztowy (Rowland Hill - Wlk. Brytania).
1841 – znormalizowany gwint calowy (J. Whitwoth - Anglia), ustalenie sygnalizacji świetlnej (trzykolorowej) na kolei (Anglia), omomierz (Ch. Poggendorff).
1842 – młot parowy w użyciu (Nasmyth - Anglia), maszyna do zszywania książek (T. Richardson).
1843 – pierwsza fabryka nawozów sztucznych (Lawes - Anglia), koparka ziemna na parę (G. Otis).
1844 – międzymiastowa linia telegraficzna Waszyngton – Baltimore (Morse - USA), cement portlandzki prażony (Johnson - Anglia), elektryczny zegar (A. Bain - Szkocja).
1845 – tokarka rewolwerowa (S. Fitch - USA), w Londynie elektryczne światło żarówkowe – kandelabr (Starr), odkrycie fluorescencji (Brewster).
1846 – maszyna do szycia (E. Howe - USA), drukarska maszyna rotacyjna (E. Howe - USA), pierwsza operacja pod narkozą eterową (USA), lampa łukowa (Staite - Anglia), papierowa taśma perforowana (A. Bain - Szkocja), brzęczący budzik elektryczny (W. Siemens), pneumatyczny kafar (Soutter i Hammond - Anglia), gumowy pierścień do kół napełniony powietrzem (W. Thomson - Szkocja).
1847 – prawo zachowania energii (Helmholte - Niemcy), zasada Dopplera (Austria), lupa z dwóch soczewek (powiększenie do 120 razy: C. Zeiss - Niemcy).
1848 – elektryczne oświetlenie ulic (Paryż, Francja), mina morska (Siemens - Niemcy).
1849 – chłodziarka mechaniczna (Gorvie - USA), agrafka (W. Hunt - USA).
1850 – pierwsza fotografia Księżyca (C. Bond - USA), palnik gazowy (W. Bunsen - Niemcy), udowodnienie obrotu Ziemi (L. Foucault).
1851 – podmorska linia telegraficzna (Dover – Calais), pierwszy induktor na wysokie napięcie (Ruhmkorff - Niemcy), pierwszy prom kolejowy w Glasgow, teleobiektyw (J. Porro - Włochy).
1852 – prototyp sterowca (Giffard - Francja).
1853 – lampa naftowa (Ignacy Łukasiewicz - Polska), skala temperatur bezwzględnych (Kelvin - Anglia).
1854 – wydobycie i przetwarzanie ropy naftowej (Łukasiewicz - Polska), pierwsza żarówka elektryczna (Goebel - Niemcy), pierwsza droga asfaltowa (Merion - Francja), kamizelka ratunkowa (R. Ward - Anglia), jarzeniówka (J. Plücker - Niemcy).
1855 – zapałki (Lundström - Szwecja), telegraf drukujący (Hughes - Anglia), pierwsza maszyna do pisania z taśmą (Ravizza - Włochy).
1856 – świeżenie stali w konwertorze (Bessemer - Anglia), barwniki syntetyczne (Anglia, Polska).
1857 – winda osobowa (Otis - USA), uzyskanie stali narzędziowej (Musket - Szkocja).
1858 – światło elektryczne w latarni morskiej (Foreland - Anglia), pierwszy telegram kablowy z Anglii do USA.
1859 – akumulator ołowiowy (Plante - Francja), walec drogowy (Francja), pierwsze głębokie wiercenia szybów naftowych (G. L. Drake - USA).
1860 – silnik spalinowy gazowy (Lenoir - Francja), prądnica prądu stałego (Pacinotti - Włochy), kombajn żniwny (USA), torpeda z własnym napędem (R. Whitchead - Anglia), obiektyw szerokokątny (Harrison - Anglia), pojawiła się ręczna wiertarka z wiertłem krętym, patent na dojarkę mechaniczną (L.O. Colvin - USA).
1861 – wielostrzałowe karabiny (Winchester - USA), początki fotografii barwnej (J. C. Maxwell - Anglia).
1862 – fabryka papierosów (Niemcy), frezarka uniwersalna (Brown - USA), pierwsze tworzywo sztuczne (A. Parks - Anglia), pierwsza chłodziarka z obwodem zamkniętym (A.C. Kirk), uzyskanie acetylenu (F. Wöhler).
1863 – metro (Londyn), wagon pulmanowski (Pullman - USA), wrębiarka węglowa (Harrison - Anglia), most stalowy na Wiśle (Kierbedź - Polska), żelbet (Monier - Francja), drukarska maszyna rotacyjna (W. A. Bullock - USA), odkrycie trotylu (J. Wilbrand - Niemcy).
1864 – karabin maszynowy (Gatling - USA), proces martenowski w hutnictwie (Martin - Francja), dziewiarka mechaniczna (Cotton - Anglia), spalinowy silnik benzynowy (Markus - Wiedeń), obiektyw fotograficzny – aplanat (A. Steinheil - Niemcy).
1865 – działko szybkostrzelne (B.B. Hotchkiss), wynalezienie pasteryzacji (L. Pasteur - Francja), magnezowa lampa błyskowa (T. Taylor - Anglia), maszyna dziewiarska (A. Voigt).
1866 – łączność atlantycka za pomocą kabla (Irlandia – Szwecja), prądnica samowzbudna (E.W. Siemens - Niemcy), metoda wytwarzania celulozy (B. Ch. Tilghman - USA).
1867 – żelbet; pierwszy patent (Monier - Francja), dynamit (Nobel - Szwecja), ukończono budowę kanału Sueskiego, 4–taktowy gazowy silnik spalinowy (N. A. Otto, E. Langen - Niemcy), zastosowanie rozpuszczających się nici do szwów tkanek (J. Lister - Anglia), odkrycie zasady dynama (W. Siemens), elektryczne spawanie oporowe (E. Thomson - USA), pierwszy użyteczny model maszyny do pisania (C. L. Sholes - USA), drut kolczasty (Lucien B. Smith - USA).
1868 – margaryna (Francja), konserwy mięsne (USA), stal wolframowo – manganowa (Anglia), odkrycie w widmie słonecznym helu (P.J.C. Janssen - Francja).
1869 – otwarcie kanału Sueskiego, pierwsza transkontynentalna linia kolejowa (USA), celuloid (Hyatt - USA), prawo o okresowym powtarzaniu się cech pierwiastków (Mendelejew - Rosja), patent na motocykl(E. i P. Michaux - Francja), rower z napędem na tylne koło (J. Fitrefz), hamulec kolejowy (USA).(E. i P. Michaux - Francja), rower z napędem na tylne koło (J. Fitrefz), hamulec kolejowy (USA).
1870 – kombajn wiercąco – ładujący do wiercenia w tunelu (Chanell - Anglia), naciągane szprychy druciane do kół rowerowych (A. Cowper), wiertarka dentystyczna (Morrison - Anglia), ceramiczne miski klozetowe (T.W. Twyford - Anglia), otwieracz do konserw (William Lyman - USA)
1871 – tunel alpejski (pod Mt. Cenis), sucha płyta fotograficzna (Maddox - Anglia), dzieło “O pochodzeniu człowieka” (Darwin - Anglia).
1874 – drut kolczasty - maszyna do produkcji (J. Glidden - USA).
1875 – pojazd z silnikiem benzynowym (Austria), bezpiecznik elektryczny (Edison - USA).
1876 – telefon (Bell - USA), transandyjska linia kolejowa (Polak: Malinowski - Peru), udoskonalony silnik spalinowy (Niemcy), spychacz - 1876 - R. i C. Bowyer Smith (USA),
1877 – wirówka do mleka (Szwecja), statek chłodnia, fonograf (Edison - USA), zgrzewarka elektryczna (Thomson - USA), mikrofon (Edison - USA).
1878 – mikrofon stykowy (USA), silnik dwusuwowy (D. Clerk - Szkocja).
1879 – lokomotywa elektryczna (Niemcy), żarówka elektryczna (Edison - USA), tankowiec (M. Kaspijskie), elektryczny garnek do gotowania (G. Lane–Fox).
1880 – pierwszy wytop stali w piecu łukowym elektrycznym (Siemens - Niemcy), sacharyna (Fahlberg - Niemcy), turbina akcyjna (L.A. Pelton - USA), pierwsza ciepłownia parowa ogrzewająca budynki (Holly).
1881 – tramwaj elektryczny (Siemens - Niemcy), cysterny kolejowe (Rosja), kongres w Paryżu wprowadza jednostki podstawowe: centymetr, gram i sekundę.
1882 – pierwsza elektrownia miejska (Edison - USA), siatkowa klisza drukarska: autotypia (Meisenbach, Niemcy), transformator elektryczny (K. Peri i C. Zipernowsky), elektryczne żelazko (H. Seely), wentylator (Wheeler - USA),
1883 – zarazek cholery (Koch - Niemcy), skraplanie powietrza (Wróblewski, Olszewski - Polska), silnik na prąd stały (W. Lahmeyer), drapacz chmur w Chicago (W. Root - USA).
1884 – karabin maszynowy (Maxim - Anglia), reakcyjna turbina parowa (Persons - Anglia), mechaniczna analiza i synteza obrazu (Nipkow - Niemcy), wieczne pióro (E. Watermann), patent na film rolkowy (G. Eastman - USA), ustalono południk zerowy przechodzący przez Greenwich, koło Londynu).
1885 – samochód z silnikiem benzynowym (Benz - Niemcy), tankowiec oceaniczny (Batumi – Londyn), sztuczny jedwab (Francja), szczepionka przeciw wściekliźnie (Pasteur - Francja), elektryczne spawanie łukowe (N. Bernardos). (Benz - Niemcy), tankowiec oceaniczny (Batumi – Londyn), sztuczny jedwab (Francja), szczepionka przeciw wściekliźnie (Pasteur - Francja), elektryczne spawanie łukowe (N. Bernardos).
1886 – produkcja aluminium na skalę przemysłową (Francja), pierwsze użycie linotypu (USA), motocykl (Daimler - Niemcy), maszyna do dmuchania szkła (Ashley i Arnell).
1887 – gramofon i produkcja płyt (Berliner - USA), międzynarodowy język Esperanto (Zamenhof - Polska), wielofazowy silnik indukcyjny (N. Tesla - USA), luksusowe wagony kolejowe (G.M. Pullman - USA), zgłoszenie do opatentowania gramofonu (E. Berliner).
1888 – opona pneumatyczna (Dunlop - Anglia), silnik elektryczny trójfazowy (Tesla - USA), ręczne aparaty fotograficzne (Kodak - USA), fale elektromagnetyczne (Hertz - Niemcy).
1889 – tarcza obrotowa telefonu (Strowger - USA), krzesło elektryczne – pierwszy wyrok śmierci (USA), ukończenie budowy wieży Eiffla (Paryż).
1890 – teleautograf do przekazywania obrazów na odległość (E. Gray - USA), krosno automatyczne (James H. Northrop - USA).
1891 – użycie torpedy w bitwie morskiej (Chile), loty ślizgowe (O. Lilienthal), patent na projektor i kamerę filmową (A. Edison - USA), czajnik elektryczny (Crompton & Company - Anglia).
1892 – gaźnik z dyszą i pływakiem (W. Maybach - Niemcy), automatyczna centrala telefoniczna (USA).
1893 – wysokonapięciowe prądy wielkiej częstotliwości (Tesla - USA), włókno szklane (D. Libbey), zamek błyskawiczny (W.L. Judson - USA).
1894 – pierwszy wyścig samochodowy (Paryż – Rouen).
1895 – pierwsza zelektryfikowana linia kolejowa (USA), kinematograf (Lumiere - Francja), użyteczna elektrownia wodna (USA), fotokomórka (Geitel - Niemcy), pierwsze kino (Lumiere - Francja), promienie Roentgena (Niemcy), antena radiowa (Popow - Rosja), pierwsze automaty do gry (Ch. Fey - USA).
1896 – radio Popow - Rosja, Marconi - Włochy), auto z elektrycznym rozrusznikiem (Anglia), wykonanie termosu (J. Dewar i R. Burger).
1897 – wysokoprężny silnik spalinowy (Diesel - Niemcy), turbinowy napęd statków (Persons - Anglia), telegrafia bez drutu (Marconi), monotyp (Lanston), odkrycie elektronu (J.J. Thomson - Anglia).
1898 – magnetyczny zapis dźwięku (Poulsen - Dania), odkrycie pierwszych pierwiastków promieniotwórczych (M. Curie–Skłodowska - Polska), konstrukcja głośnika (O. Lodge - Anglia), nadajnik radiowy (K.F. Braun), gra w tenisa stołowego piłeczkami z celuloidu (J. Gibb - Anglia).
1899 – wolframowa stal narzędziowa szybkotnąca (F. W. Taylor, M. White - USA), "ponieważ wszystko co było do wynalezienia, zostało już wynalezione", urząd patentowy w Nowym Jorku poprosił o swoje zamknięcie.
1900 – sterowiec o sztywnej konstrukcji (Zeppelin - Niemcy), torpedo rowerowe z piastą wolnobiegową (E. Sachs), wyprodukowanie silikonu (S. Kipping), pierwsze na świecie schody ruchome (USA).

za:
http://www.wynalazki.mt.c...id=44&Itemid=45
Podkreślenia - moje.

[lady_kasiek]

O kurdę faktycznie się napracowali. Ale niektóre wynalazki to nie wiem nawet z czym się je. Ot wykształcona kobieta

O kurdę faktycznie się napracowali. Ale niektóre wynalazki to nie wiem nawet z czym się je. Ot wykształcona kobieta

[Tamara]

Ale i tak Chińczycy w wielu dziedzinach byli pierwsi ...

[adeptka]

Cytat:

(...) torpedo rowerowe z piastą wolnobiegową (...)

Bardzo chciałabym wiedzieć co to takiego, ale niestety nie znalazłam żadnej informacji na ten temat. :o

Wiek XIX to mój ulubiony okres w dziejach ludzkości. Taka współczesność w powijakach.
(Dla mnie historia przestaje być interesująca po 1945 roku.)

[Anaru]

[Trzykrotka]

Czytałam niedawno zbeletryzowaną niby-biografię pani Freudowej, zresztą w wielu zapiskach z epoki znajdzie się to samo: wiek XIX był chyba ostatnią epoką spokoju i powolnego, bardziej "ludzkiego" życia. Boy co prawda wychwala zdobycze powojennej rzeczywistości, ale on żył na przełomie i ta stara epoka, mimo pięknych wspomnień, jednak go uwierała. Kiedy się pomyśli o tym, co ludziom zafundował wiek XX, od I wojny światowej i wiadomej rewolecji poczynając, chce się modlić, żeby się już nigdy nie powtórzył.

[Gunia]

Dlaczego dwa razy wynaleziono zapałki?

[Gosia]

W 1805 roku francuski chemik, J.Ch.L. Chanel, wymyślił pierwsze europejskie zapałki – tzw. zapałki maczane. Były to patyczki nasączone chloranem potasu i innymi związkami. Aby je zapalić, należało włożyć zapałkę do szklanego naczynia ze stężonym kwasem siarkowym i w czasie wyciągania dochodziło do reakcji, podczas której pojawiał się płomień. Jednak zapałki tego typu były drogie, a poza tym dość niebezpieczne i podczas ich używania często dochodziło do poparzeń. W związku z tym konieczne okazało się opracowanie nowej metody. Idąc za ciosem, John Walker, angielski aptekarz, wynalazł w 1826 roku zapałki potarkowe. Do ich zapalenia dochodziło wskutek potarcia o szorstką powierzchnię. Zapałka zakończona zaś była łatwopalną substancją. Zapalenie masy następowało jednak z trudnością i przebiegało w sposób gwałtowny. W końcu ktoś wpadł na pomysł, by na końcówkach zapałek umieszczać biały fosfor - palną, ale toksyczną substancję, odkrytą przez hamburskiego alchemika H. Branda w 1669 roku.
Zgodnie z teorią, że idee niektórych wynalazków unoszą się w powietrzu, podobne zapałki wynaleziono niezależnie w innych krajach - w 1831 roku we Francji, w 1833 roku w Niemczech i w 1834 roku na Węgrzech. Zapałki fosforowe, zwane przez ówczesnych „zapałkami Lucyfera” lub „promieniem Prometeusza”. Jako pierwszy zaczął je produkować w Londynie S. Jones w 1833 roku. Trzy lata później powstała w USA, w stanie Massachusetts, a w 1837 podobną fabrykę uruchomiono w Rosji. Jednakże biały fosfor używany do produkcji zapałek był przyczyną ciężkich chorób i zwyrodnień u robotników pracujących przy produkcji, którzy cierpieli na chorobę szczęk, ropienie oraz próchnienie kości i zębów.
Przełomem okazało się zastosowanie nieszkodliwego, czerwonego fosforu. Takie bezpieczne zapałki wynalazł w 1855 roku Szwed, J. E. Lundstron. Warto dodać, że właśnie jego pomysł wykorzystywany jest do dzisiaj.
http://www.nawidelcu.pl/T...zapalki,1,1,245
Z tego wynika, ze to byly wciaz zapalki, ale roznica tkwila w technologii.

Tytułem dodatku:
Zapałki w Polsce
Pierwszą fabrykę na naszych ziemiach, wybudowano w 1828 roku w Warszawie. Należała ona do Edwarda Wasiańskiego. Produkowano w niej zapałki maczane oraz pocierane. W 1838 roku powstała kolejna fabryka, a w 1847 produkcja zapałek wynosiła już około pół miliarda sztuk rocznie. Po wprowadzeniu na rynek zapałek z czerwonym fosforem, przemysł zapałczany zaczął się dynamicznie rozwijać – w krótkim czasie ilość fabryk wzrosła do 100. W zaborze rosyjskim wybudowano je m.in.: Częstochowie, Tomaszowie i Płocku; w zaborze austriackim - w Bolechowie, Sidzinie i Zadzielu koło Żywca; w zaborze pruskim – w Poznaniu, Bydgoszczy i Żarnowcu. Ponadto działały fabryki w Wałbrzychu, Głuchołazach, trzy w Bystrzycy i trzy w Paczkowie.

[Gunia]

Dziękuję, Gosiu!

[adeptka]

[Gosia]

"Obraz miasta w XIX w.”

Historia miasta sięga kilkunastu wieków przed naszą erą, kiedy to rozwijały się one na Krecie, później zagarniętej przez Achajów, a potem w starożytnej Grecji, gdzie funkcjonowały jako odrębne i niezależne jednostki tzw. polis. Tradycję greckich miast przejmą później Rzymianie, którzy od IV w. p.n.e. staną się dominującą siłą w Europie. Z czasem podbiją całą zachodnia, a później i „lwią część” wschodnich krańców kontynentu, co doprowadzi do szybkiego rozwoju imperium, a razem z tym kształtowania się ogromnych miast. Do tych zaliczał się Rzym, który w okresie rozkwitu liczył nawet milion mieszkańców.
Razem z rzymskim imperium upadną jego miasta i to na długo, gdyż następne większe skupiska ludności będziemy mogli zaobserwować dopiero w XIII w. we Włoszech i Anglii.

Tak naprawdę jednak miasta zaczną odzyskiwać swoje znaczenie w XVIII w., kiedy to będzie miał miejsce początek rewolucji przemysłowej w Anglii. Właśnie tam rozwiną się takie aglomeracje jak Londyn czy Manchester. Z boku nie pozostaje również Francja, gdzie po rewolucji francuskiej mieszczaństwo nabiera coraz większego znaczenia w życiu innych warstw społecznych. Sławna stanie się przebudowa Paryża, która miała miejsce w latach 60- ych XIX w. Miejsce ciasnych i krętych uliczek zajęły szerokie arterie zbiegające się promieniście na Placu Gwiazdy ( obecnie de Gaulle’a ).

Nie tylko Europę cechuje dynamiczny rozwój miast. Również na kontynencie północno- amerykańskim szybko rozwiną się Nowy Jork, Waszyngton i inne skupiska ludności. Wszystko to dzieje się za sprawą uzyskania niepodległości przez Amerykanów, a z czasem przyczynią się do tego rozwoju masowo napływający na kontynent osadnicy z różnych stron świata.

W „Polsce” miasta zaczną modernizować się pełną parą w II poł. dziewiętnastego stulecia. Na terytorium zaboru rosyjskiego błyskawicznie rozwija się Łódź, potężny ośrodek włókienniczy, opisany u schyłku wieku w Ziemi obiecanej Władysława Reymonta. W ślad Łodzi pójdą z czasem i inne miasta. Stanie się tak za sprawą rewolucji przemysłowej, która do „rozebranego kraju” dotrze w II. Poł XIX w.

Wszystkie miasta zmieniają swoje oblicze. Na ulicach pojawiają się omnibusy, tramwaje konne, a pod koniec stulecia – elektryczne. Zaczyna jeździć kolej podziemna ( dzisiejsze metro ), o której interesująco w Listach z podróży do Ameryki (1876) pisał H. Sienkiewicz („kolej londyńska”). Na ulicach pojawiają się latarnie gazowe, a następnie elektryczne, szybkiemu porozumiewaniu się służy telegraf, a z czasem i telefon. Dowodem i symbolem technicznych możliwości wieku staje się zbudowana w Paryżu w latach 1887- 89 przez francuskiego inżyniera Gustave’a Eiffla stalowa wieża (Wieża Eiffla). Wszystkie te elementy nowoczesnego miasta, dziś oczywiste i naturalne, wówczas wprowadzały w życie jego mieszkańców zmiany niezwykłe, wręcz rewolucyjne.

Do takich zmian w XIX - wiecznym mieście w ogromnym stopniu przyczyniła się rewolucja przemysłowa, a w końcu powstanie nowych zawodów (inżynier, technik), które stały się ważne ze względu na rozwijający się przemysł. Również inteligencja skupi się w miastach.

Charakterystycznym zjawiskiem dla dynamicznego rozwoju miast będzie napływ doń ludzi zamieszkałych na wsi, którzy przybędą tu, aby pracować w fabrykach, a może i zdobyć wykształcenie. Będą oni zmuszeni do przestawienia się z wiejskiego rytmu życia na miejski, który nie będzie podyktowany wschodem i zachodem słońca, lecz światłami ulicy.

Dzięki takiemu dynamicznemu rozwojowi na znaczeniu zyskają ludzie zamieszkujący w mieście, którzy teraz będą nazywani ogólnie mieszczanami i będą cechowali się odrębnym stylem życia i innymi potrzebami kulturowymi.

Doskonałe opisy miasta przedstawiają nam znani dziewiętnastowieczni twórcy. Jednym z nich będzie Adam Mickiewicz, który w Ustępie do Dziadów opisuje nam dynamicznie rozwijający się St. Petersburg, wraz z jego mieszkańcami i mnóstwem szyldów ogłaszającym wszem i wobec rodzaj usługi jakiej możemy się spodziewać u danego rzemieślnika. Nie sposób jest nie wspomnieć o sposobie ujęcia opisu miasta przez Mickiewicza, który zachwycony był jego uliczkami, a przede wszystkim wielkością i prężnością z jaką się rozwijało.

Doskonały obraz rozwijającego się miasta mamy przedstawiony w Ojcu Goriot Balzaka. Autor wprowadza nas w świat kilku bohaterów, którym przypisuje najbardziej popularne profesje pocz. XIX w. Można doskonale zaobserwować jak duże znaczenie mają różnice majątkowe między bohaterami. Ci bogaci mieszkają w osobnych pałacach, często dopuszczają się zdrady i przekupstwa. Ci biedni muszą zadowolić się wynajmowaniem tanich pokojów w ubogich dzielnicach. Również obraz miasta jawi nam się dosyć jasno. Balzak pisze o zabłoconych uliczkach, ale jednocześnie o pięknych pojazdach, które się po nich poruszają. Opisuje nam ulice ciemne i niedostępne, a jednocześnie wiemy, że istnieją takie, po których chodzić by mogli sami królowie. Wyraźne zaznaczony jest podział społeczny na bogatych i biednych, a także inteligencję, czyli warstwy zamieszkujące w mieście.

Kolejny opis XIX – wiecznej aglomeracji wyłania się nam z Lalki Bolesława Prusa. Charakterystyczną rzeczą dla akcji utworu jest fakt, że została ona osadzona w rzeczywistych realiach Warszawy i do dziś możliwa jest wycieczka po „lalkowych” ulicach.

W tej powieści z kolei doskonale przestawiony zostaje nam podział na arystokrację i kupiectwo. Prus opisuje konflikty zachodzące między obiema warstwami na polu miłości Wokulskiego do Izabeli Łęckiej. Przy okazji dowiadujemy się o Żydach, których w miastach polskich ( i nie tylko ) było sporo. Stanowili oni integralną część społeczności mieszczańskiej, a zajmowali się głównie handlem i lichwą. Jest również słów kilka na temat inteligencji, która w owych czasach nie miała lekko i często musiała borykać się z kłopotami typu zdobywanie jedzenia czy mieszkania.

Miasto opisane w Lalce zachwyca swoją rzeczywistością. Opisane jest dokładnie z wszystkimi jego cechami, którymi są niewątpliwie sklepy, komunikacja, lepsza możliwość kontaktowania się z ludźmi i zrobienia kariery, ale i z przywarami, do których zaliczyć można konflikty na tle klasowym i narodowościowym, a także brutalność życia, które było ciężkie i wymagające dużo poświęcenia i przebiegłości.

Z tego samego okresu pochodzi książka Knuta Hamsuna pt. Głód, w której to autor opisuje nam ( może zupełnie nieświadomie ) wygląd miasta przez pryzmat swojego pogoni za jedzeniem. Warto dodać, że główny bohater książki nie był zawsze człowiekiem biednym. Zdobył nawet wykształcenie i obracał się w wyższych sferach, jednak koleje losu potoczyły się dlań nieszczęśliwie. W wyniku tego został zmuszony do poruszania się po demonicznej momentami Chrystianii, która zachwyca swoim położeniem, sklepikami, kawiarniami i mnóstwem ludzi w dzień, lecz szokuje ciemnościami i „podziemnym życiem” w nocy, co żadnemu z wielkich miast (nawet stolicy miłości) nie było obce.

Interesujący obraz miasta przedstawia nam Fiodor Dostojewski w swojej doskonałej powieści pt. Zbrodnia i kara. Sam opis miasta nie jest oczywiście jej wątkiem przewodnim, lecz nasuwa się poprzez opisy sytuacji i miejsc, w których znajduje się Raskolnikow. I tak np. możemy się dowiedzieć, że akcja toczy się w Petersburgu, który był wtedy najważniejszym miastem w Rosji i jednym z ważniejszych w Europie. Dzięki przygodom Raskolnikowa dowiadujemy się o ciemnych stronach miasta. Szokują opisy wynajmowanych pokoi ( również pokoju samego Raskolnikowa ), brudnych ulic ( których nazwy nie zostały podane ), pijaczków wałęsających się w parku, pełnych demonicznych ludzi szynków, gdzie nierzadko rządzi prawo dżungli. Jasną stronę opisu Petersburga stanowią niewątpliwie wzmianki o jego architekturze, a także o tzw. „wyższych sferach”, które tak jak w każdym mieście, istnieją i tutaj.

Świetną charakterystyką pośrednią miasta jest utwór Gabrieli Zapolskiej pt. Moralność pani Dulskiej. O mieście schyłku XIX w. możemy się dowiedzieć całkiem sporo z dialogów Zbyszka i pani Dulskiej, do których włącza się Juliasiewiczowa. W ten sposób zostają nam przekazane informacje o licznych kawiarniach i salonach literackich takich miast jak Kraków czy Lwów, które były jednymi z głównych ośrodków kultury schyłku XIX w. i są nimi nadal. Dowiadujemy się również nader dokładnie o istnieniu tzw. warstwy kołtuńskiej, która składa się w większości z młodych dekadentów, wysiadujących po kawiarniach i cieszących się urokami życia. Jeśli natomiast nawiążemy do tytułu, to okaże się, że „moralność pani Dulskiej” jest doskonałym opisem typowego wzorca mieszczańskiego, opierającego się na praniu swoich brudów w domu, a poza nim pokazywaniu się zawsze z najlepszej strony.

W miastach takich jak Kraków, Warszawa czy Lwów rozwija się, a przede wszystkim zostaje podtrzymana ciągłość polskiej kultury i obyczajów w częściowym oparciu o trendy z zachodu. Pojawia się prasa ( w której opisywane są bieżące wydarzenia z życia „kraju” ale również i miasta ), kawiarnie, salony literackie ( gdzie spotykają się, przesiadują i tworzą artyści młodopolscy wykpiwając filistrów i ani trochę nie identyfikując się z mieszczańską warstwą społeczną).

Ogólnie rzecz biorąc trudno jest powiedzieć, że wraz z rewolucją przemysłową, a potem z biegiem XIX w., obraz miasta uległ zmianie. On właściwie się dopiero wtedy ukształtował, a dalszej modyfikacji uległ w wieku XXw.

Miasto XIX w. przekazało XX- wiecznemu swoją zabytkową architekturę, w którą z czasem zostanie wpleciona a w końcu i zacznie dominować nowoczesna. Niewątpliwie także poczucie bycia mieszczaninem, co wiąże się z innym sposobem bycia a nierzadko innym akcentem. Charakterystyczne dla wszystkich miast ubiegłego stulecia będzie nawarstwiający się konflikt klasowy, a także majątkowy, co doprowadzi do powstania pięknych obiektów, parków i innych udogodnień ale także dzielnic nędzy. Miasto w XIX w. było również polem rozwoju i prezentacji coraz to nowszych wynalazków i przemysłu, co doprowadziło do napływu zewnętrznej ludności, a w efekcie i do problemu przeludnienia, który ujawnił się pod koniec XXw.
za:
http://www.jezz.neostrada.pl/TALES/obrazmiasta.htm

[trifle]

Mag, a czym się zajmujesz?

[Tamara]

Nie pamiętam , gdzie , ale gdzieś czytałam ,że wiek XIX (liczony do 1914r.) był okresem rzeczywistego globalizmu , do którego nasz obecny się nie umywa . Handel zagraniczny był o wiele intensywniejszy niż dzis , nie obłożony ograniczeniami politycznymi , poruszanie sie po świecie też było znacznie łatwiejsze w sensie możliwości oczywiście , nie transportu jako takiego , nie było tak ostrych jak obecnie ograniczeń prawno - politycznych . Myślę , że to ciekawa teza i chyba nie pozbawiona pewnej słuszności kiedy poczyta się literaturę dokumentalną czy nawet książki kucharskie z epoki .

[Wiedźma]

[Aragonte]

Wiedźmo, wszędzie Szkotów znajdziesz

No dobra, wzniosę toast... za Celtów!

[Tamara]

Mag , dobiłaś autora przytoczonej przeze mnie tezy , bodajże ekonomiste zresztą . Ciekawa jestem jak doszedł do takich wniosków - może historii nie znał ?

[Sofijufka]

Mag, to Cie nie pocieszy, ale taki spadek widać w całej humanistyce. Nie wiem - jak tam nauki ścisłe, bo tym się zajmuje kuzyn, a ja jak go widzę, to od razu przypominam sobie o kredycie, który mu zyrowałam i jakowychś palpitacji dostaję.
Qrcze, jak słyszę, o dzisiejszych studentach to ten centymetr włosów nagłowie staje mi dęba....
Wyrazy współczucia...
A ja tak kocham historię....

[migotka]

[Tamara]

Cóś w tem jest Moja koleżanka z grupy rzuciwszy wyuczony zawód została nauczycielem akademickim . Na porządku dziennym są studenci nawąchani na zajęciach , nie mówiąc o tym , że nawet na trzeźwo maja problem z opanwaniem zagadnień na poziomie ostatniej klasy liceum (takie studia!)
Ale nic to : ponieważ musi zrobic doktorat , wróciła do naszej macierzystej szkoły i tam ten doktorat na ułamku etatu robi , prowadząc również ćwiczenia , no i trafiła do pary z naszą asystentką ze studiów ,u której dostała na kolokwium 2 no i przypomniała jej to . A ona : ha ha ha , z takimi wiadomościami , jak wtedy na 2 , dziś dostałaby pani 4 !

A co do wieku XIX :właśnie skończyłam "Kobieto puchu marny" Heleny Duninówny , bardzo ciekawa książeczka poświęcona rozwojowi "kwestyi kobiecej" w XIX w. Polsce , widzianej przez pryzmat ówczesnej prasy .

[migotka]

to niestety jest rezultat reformy szkolnictwa. Jak sie puszcza dzieci z podstawówki do gimnazjum co nawet nie potrafią skaładać słów w zadania w czytaniu , to potem takie efekty. Z gimnazjum ida dalej oczywiście do liceów (teraz na szczęście jest coraz wiecej zawodówek ponownie), a potem studia lekką reką na coraz niższym poziomie.

[Tamara]

I jeszcze skoro prace domowe są niezgodnym z prawem dręczeniem dziatwy ...
A w ogóle po co się uczyć , skoro z tego kasiory nijakiej nima ?

[Tamara]

Tu miało być to co jest w następnym poście , ale cóś mi nie wyszło...

[Tamara]

[Tamara]

No to na opał nie wydawałaś i na furaż takoż , mozna się było całkowicie poświęcić zawodowi...

[Tamara]

Nawet by nie mogli , bo na pedagogice gry na organach nie uczą , no chyba , że nauczyciele ze szkół muzycznych . Ale "obyś cudze dzieci uczył" mimo poprawy warunków nic nie traci na aktualności
A stawka dzienna nauczyciela nadal jest niższa niz np. glazurnika .